Bạn có từng hoang mang trước những con số du lịch mà mình vừa thu thập? Hay đang phân vân không biết ai là “khách du lịch thật sự” để đưa vào báo cáo nghiên cứu của mình?

Ngành du lịch Việt Nam đang bước vào giai đoạn phục hồi mạnh mẽ năm 2025 với gần 15 triệu lượt khách quốc tế và hơn 85 triệu lượt khách nội địa dự kiến. Tuy nhiên, để quản lý và phát triển ngành một cách hiệu quả, việc hiểu đúng khái niệm khách du lịch và làm chủ các phương pháp thống kê trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Nghiên cứu thống kê khách du lịch không chỉ giúp các nhà hoạch định chính sách đưa ra quyết định đúng đắn, mà còn hỗ trợ doanh nghiệp định hướng sản phẩm dịch vụ phù hợp. Điển hình như quyết định mở cửa du lịch sau đại dịch COVID-19, các cơ quan quản lý đã dựa vào dữ liệu thống kê về xu hướng và hành vi khách để thiết kế chính sách an toàn và hiệu quả.

MOSL hiểu rõ những thách thức mà sinh viên, nhà nghiên cứu và các chuyên gia du lịch đang gặp phải trong việc tiếp cận và phân tích dữ liệu thống kê. Qua bài viết này, chúng tôi sẽ đồng hành cùng bạn khám phá từng khía cạnh của định nghĩa và nghiên cứu thống kê khách du lịch một cách toàn diện nhất.

1. Khái niệm khách du lịch: Định nghĩa và phân loại chuẩn mực

1.1 Định nghĩa khách du lịch theo pháp luật Việt Nam

Theo Luật Du lịch Việt Nam 2017, Điều 3 khoản 2 quy định rõ: “Khách du lịch là người thực hiện hoạt động du lịch.” Định nghĩa này tuy ngắn gọn nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc cần được phân tích kỹ lưỡng.

Hoạt động du lịch được hiểu là việc di chuyển của con người từ nơi cư trú thường xuyên đến địa điểm khác trong một khoảng thời gian nhất định. Mục đích có thể bao gồm nghỉ dưỡng, tham quan, học tập, công vụ, thăm thân hoặc tham gia các hoạt động khác, trừ định cư, lao động có thu nhập tại địa điểm đến.

Yếu tố cốt lõi của định nghĩa này bao gồm ba thành phần chính: di chuyển khỏi nơi cư trú thường xuyên, có mục đích rõ ràng, và thời hạn tạm thời. Điều này giúp phân biệt khách du lịch với những đối tượng khác như lao động nhập cư, sinh viên học tập lâu dài hay người tị nạn.

Ý nghĩa pháp lý của định nghĩa này rất quan trọng trong việc xây dựng chính sách, thống kê và quản lý ngành du lịch. Nó tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan quản lý nhà nước thực hiện nhiệm vụ theo dõi, đánh giá và phát triển du lịch một cách khoa học và hiệu quả.

1.2 Định nghĩa khách du lịch theo chuẩn UNWTO

Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) đưa ra định nghĩa chi tiết hơn với hai khái niệm chính: “visitor” (du khách) và “tourist” (khách du lịch). Theo cập nhật mới nhất năm 2024, visitor là “người di chuyển đến địa điểm chính khác nơi cư trú thường xuyên, trong thời gian ít hơn 12 tháng, với mục đích chính khác với việc thực hiện hoạt động có thu nhập ở địa điểm đến.”

Từ khái niệm visitor, UNWTO phân chia thành hai nhóm cụ thể: international visitors (du khách quốc tế) và domestic visitors (du khách nội địa). Du khách quốc tế là cư dân của một quốc gia đi du lịch ở quốc gia khác, trong khi du khách nội địa là cư dân đi du lịch trong phạm vi quốc gia của mình.

Cập nhật quan trọng trong năm 2025 là việc UNWTO bổ sung thêm tiêu chí về “digital nomads” – những người làm việc từ xa và di chuyển thường xuyên. Họ được tính là khách du lịch nếu thời gian lưu trú ở mỗi điểm đến không vượt quá 3 tháng và không đăng ký cư trú tạm thời.

UNWTO cũng phân biệt rõ ràng giữa overnight visitor (khách lưu trú qua đêm) và same-day visitor (khách trong ngày). Điều này giúp phân tích chính xác hành vi tiêu dùng và tác động kinh tế của từng nhóm khách khác nhau.

Thống kê quốc tế cho thấy việc áp dụng chuẩn UNWTO giúp các quốc gia có cơ sở so sánh và đánh giá chính xác hơn về hiệu quả phát triển du lịch. Đặc biệt, điều này hỗ trợ các nghiên cứu cross-country analysis và benchmark với các điểm đến cạnh tranh trong khu vực.

1.3 So sánh và phân tích điểm khác biệt giữa hai định nghĩa

Khi đặt định nghĩa Việt Nam và UNWTO lên bàn so sánh, ta thấy nhiều điểm tương đồng nhưng cũng có những khác biệt đáng chú ý. Điểm giống nhau cơ bản là yêu cầu về di chuyển khỏi nơi cư trú thường xuyên và tính chất tạm thời của chuyến đi.

Tuy nhiên, định nghĩa của UNWTO chi tiết hơn trong việc phân loại nhóm đối tượng và mục đích. Trong khi luật Việt Nam tập trung vào khái niệm “hoạt động du lịch” một cách tổng quát, UNWTO đưa ra framework cụ thể với các tiêu chí đo lường rõ ràng.

Khác biệt quan trọng nhất nằm ở tác động đến số liệu thống kê thực tế. Khi áp dụng chuẩn UNWTO, một số nhóm đối tượng có thể được tính hoặc không tính vào số liệu khách du lịch, ảnh hưởng trực tiếp đến các báo cáo và chiến lược phát triển ngành.

Case study điển hình là việc thống kê khách công vụ. Theo định nghĩa Việt Nam, họ được tính là khách du lịch. Tuy nhiên, theo chuẩn UNWTO, nếu hoạt động công vụ có tính chất thường xuyên hoặc tạo ra thu nhập trực tiếp, họ có thể không được tính vào số liệu du lịch chính thức.

2. Tiêu chí nhận biết và phân loại khách du lịch

2.1 5+ tiêu chí cơ bản nhận biết khách du lịch

Để nhận biết chính xác ai là khách du lịch, các chuyên gia thống kê và nhà nghiên cứu cần nắm vững các tiêu chí cốt lõi sau:

1. Mục đích chuyến đi
Đây là tiêu chí quan trọng nhất trong việc phân biệt khách du lịch. Các mục đích được chấp nhận bao gồm: giải trí và nghỉ dưỡng, thăm bạn bè và họ hàng, công vụ và hội nghị, điều trị y tế, mua sắm, giáo dục và tôn giáo. Điều đặc biệt quan trọng là mục đích chính phải khác với việc tìm kiếm việc làm có thu nhập tại điểm đến.

2. Thời gian lưu trú và khoảng cách di chuyển
Khách du lịch phải lưu trú tại điểm đến trong thời gian từ ít nhất một đêm (với overnight visitor) đến tối đa 12 tháng liên tiếp. Đối với same-day visitor, họ phải rời khỏi nơi cư trú thường xuyên ít nhất 4 giờ và di chuyển tối thiểu 25km từ nơi cư trú (tiêu chuẩn này có thể khác nhau tại các quốc gia).

3. Nơi cư trú thường xuyên
Du khách phải có nơi cư trú thường xuyên rõ ràng và chuyến đi phải đưa họ ra khỏi môi trường sống thường ngày của mình. Tiêu chí này giúp loại trừ những người di chuyển trong phạm vi hoạt động hàng ngày như đi làm, đi học, hoặc mua sắm thường xuyên tại khu vực gần nhà.

4. Tính chất hoạt động kinh tế
Khách du lịch không được thực hiện hoạt động kinh tế có thu nhập trực tiếp tại điểm đến, trừ trường hợp thu nhập phát sinh từ hoạt động du lịch như viết blog, chụp ảnh du lịch. Việc thu thập dữ liệu khảo sát để phân biệt điều này đòi hỏi kỹ thuật phỏng vấn tinh tế và thiết kế bảng hỏi chuyên nghiệp.

5. Các trường hợp loại trừ đặc biệt
Một số nhóm đối tượng không được tính là khách du lịch bao gồm: lao động nhập cư, sinh viên học tập dài hạn (trên 12 tháng), nhân viên ngoại giao, quân nhân đang phục vụ, người tị nạn, và những người transit không xuất cảnh khỏi khu vực sân bay.

Ví dụ minh họa: Anh A làm việc tại Hồ Chí Minh City, cuối tuần lên Đà Lạt nghỉ dưỡng 2 ngày. Anh được tính là khách du lịch nội địa. Ngược lại, chị B làm việc tại Hà Nội nhưng thường xuyên xuống Hồ Chí Minh City công tác hàng tuần với hợp đồng lao động rõ ràng, chị không được tính là khách du lịch.

2.2 Phân loại khách du lịch theo 4 góc độ chính

Theo địa lý
Phân loại địa lý là cách tiếp cận truyền thống và quan trọng nhất trong thống kê du lịch:

• Khách du lịch nội địa: Cư dân Việt Nam du lịch trong lãnh thổ Việt Nam
• Khách du lịch quốc tế đến: Cư dân nước ngoài đến Việt Nam du lịch
• Khách du lịch quốc tế đi: Cư dân Việt Nam ra nước ngoài du lịch

Theo động cơ và mục đích
Classification này giúp hiểu rõ nhu cầu và hành vi tiêu dùng:

• Leisure tourists: Mục đích nghỉ dưỡng, giải trí, khám phá
• Business travelers: Công vụ, hội nghị, thương mại
• VFR (Visiting Friends and Relatives): Thăm gia đình, bạn bè
• Special interest tourists: Y tế, giáo dục, tôn giáo, thể thao

Theo đặc điểm nhân khẩu học
Phân tích này hỗ trợ việc thiết kế sản phẩm du lịch mục tiêu:

• Theo độ tuổi: Gen Z (18-24), Millennials (25-40), Gen X (41-56), Baby Boomers (57+)
• Theo thu nhập: Budget travelers, Mid-market, Luxury segment
• Theo trình độ học vấn: Ảnh hưởng đến sở thích và mức chi tiêu
• Theo địa vị xã hội: Tác động đến pattern di chuyển và lựa chọn điểm đến

Theo hình thức tổ chức
Cách thức tổ chức chuyến đi ảnh hưởng đến trải nghiệm và chi phí:

• FIT (Free Independent Travelers): Tự tổ chức hoàn toàn
• Group travelers: Du lịch theo nhóm gia đình, bạn bè
• Package tours: Sử dụng tour trọn gói của lữ hành
• MICE: Meetings, Incentives, Conferences, Exhibitions

2.3 Đặc điểm và xu hướng hành vi khách du lịch mới 2025

Du lịch kỹ thuật số và du lịch làm việc từ xa
Xu hướng làm việc từ xa sau đại dịch tạo ra nhóm khách du lịch mới – dân du mục kỹ thuật số. Họ kết hợp công việc và du lịch, thường lưu trú trong thời hạn dài (1-3 tháng) tại các điểm đến có tầng internet tốt và chi phí sinh hoạt hợp lý. Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho nhóm này với số lượng visa và các hỗ trợ chính sách.

Du lịch bền vững và có trách nhiệm
Khách du lịch hiện đại ngày càng quan tâm đến tác động môi trường và xã hội của chuyến đi. Du lịch sinh thái, du lịch dựa vào cộng đồng và du lịch trung hòa carbon trở thành yếu tố quyết định trong số lựa chọn điểm đến. Nghiên cứu đã tìm thấy 73% nghiên cứu khách hàng thuộc thế hệ millennials sẵn sàng trả thêm phí cho các dịch vụ du lịch bền vững.

Du lịch tập trung vào trải nghiệm
Thay vì chỉ tham quan và chụp ảnh, khách du lịch 2025 tìm kiếm những trải nghiệm sâu sắc và chân thực. Lớp học nấu ăn, hội thảo, du lịch tình nguyện và các chương trình hòa nhập văn hóa đang được ưa chuộng. Điều này đòi hỏi phương pháp nghiên cứu chuyên sâu để tìm hiểu động lực và sự hài lòng của khách hàng.

Du lịch một mình và Phụ nữ Du lịch một mình
Du lịch một mình, đặc biệt là phụ nữ du lịch solo, tăng mạnh với 32% tăng trưởng so với năm 2023. Nhóm này có đặc điểm chi tiêu cao cho an toàn, tiện nghi và trải nghiệm cá nhân hóa.

Du lịch Bleisure
Kết hợp giữa công việc và giải trí, xu hướng này có thể thực hiện việc kéo dài chuyến công tác để du lịch cá nhân. Thống kê cho thấy 30% khách hàng quốc tế đến Việt Nam có lưu trú dài hạn cho mục tiêu cá nhân.

Ảnh hưởng của truyền thông xã hội
Instagram, TikTok và các nền tảng khác hoạt động mạnh mẽ để quyết định du lịch. “Điểm đến Instagrammable” trở thành yếu tố tiếp thị quan trọng. 68% Gen Z biết đến phương tiện truyền thông xã hội ảnh hưởng trực tiếp đến lựa chọn điểm đến của họ.

Những xu hướng này đòi hỏi các nhà nghiên cứu du lịch phải cập nhật methodology và tools phân tích để nắm bắt được những thay đổi phức tạp trong hành vi khách du lịch hiện đại.

3. Tổng quan nghiên cứu và thống kê khách du lịch

Bạn có bao giờ tự hỏi làm thế nào các quốc gia hay các điểm đến có thể đưa ra những quyết định chiến lược chính xác trong việc phát triển du lịch? Câu trả lời nằm ở sức mạnh của nghiên cứu và thống kê khách du lịch – công cụ không thể thiếu trong quản lý ngành hiện đại.

Thống kê du lịch đóng vai trò như la bàn định hướng cho toàn bộ hệ sinh thái ngành. Nó không chỉ cung cấp số liệu về lượng khách và doanh thu, mà còn giúp hiểu sâu về patterns di chuyển, xu hướng tiêu dùng, và tác động kinh tế – xã hội của du lịch. Đối với các nhà hoạch định chính sách, thông tin này là cơ sở để thiết kế chiến lược phát triển bền vững và hiệu quả.

Mục tiêu chính của nghiên cứu thống kê du lịch bao gồm: đo lường quy mô và cơ cấu thị trường, đánh giá hiệu quả chính sách, dự báo xu hướng phát triển, và hỗ trợ ra quyết định đầu tư. Những insight này không chỉ phục vụ các cơ quan quản lý nhà nước mà còn là kim chỉ nam cho doanh nghiệp trong việc định hướng sản phẩm và chiến lược marketing.

Lợi ích to lớn của việc làm chủ thống kê du lịch thể hiện rõ trong các crisis management. Case study điển hình là việc Việt Nam sử dụng dữ liệu thống kê để thiết kế roadmap mở cửa du lịch sau COVID-19. Dựa trên phân tích xu hướng phục hồi của các thị trường khách, đánh giá capacity của hạ tầng y tế và dịch vụ, cùng với dự báo demand, Việt Nam đã từng bước mở cửa có kiểm soát và đạt được kết quả tích cực.

MOSL hiểu rõ những thách thức mà các nghiên cứu viên và chuyên gia du lịch gặp phải khi tiếp cận các dataset phức tạp này. Với nền tảng phân tích dữ liệu mạnh mẽ, MOSL hỗ trợ từ việc thiết kế methodology, thu thập dữ liệu, đến diễn giải kết quả một cách khoa học và thực tiễn.

3.1 8+ chỉ tiêu thống kê khách du lịch cơ bản

1. Lượng khách (Visitor Arrivals)
Đây là chỉ tiêu cơ bản nhất, đo lường số lượng du khách đến một điểm đến trong một khoảng thời gian nhất định. Công thức tính: Tổng số lượt khách đến = Σ (khách qua các cửa khẩu + khách nội địa đến). Chỉ tiêu này giúp đánh giá quy mô thị trường và xu hướng tăng trưởng tổng thể.

2. Lượt khách (Visitor Trips)
Khác với lượng khách, lượt khách tính cả những chuyến đi thứ hai, thứ ba của cùng một người trong năm. Công thức: Lượt khách = Lượng khách × Tần suất quay lại trung bình. Chỉ tiêu này quan trọng để đánh giá loyalty và repeat visitation rate.

3. Đêm lưu trú (Nights Stayed)
Tổng số đêm mà tất cả khách du lịch lưu trú tại điểm đến. Công thức: Tổng đêm lưu trú = Σ (Số khách × Số đêm lưu trú của từng nhóm). Việt Nam năm 2024 ghi nhận khoảng 280 triệu đêm lưu trú từ khách quốc tế và nội địa.

4. Thời gian lưu trú trung bình (Average Length of Stay – ALOS)
ALOS = Tổng số đêm lưu trú / Tổng số lượt khách. Chỉ tiêu này phản ánh mức độ hấp dẫn của điểm đến và khả năng giữ chân khách. ALOS trung bình của khách quốc tế tại Việt Nam năm 2024 là 8.2 đêm.

5. Cơ cấu theo quốc tịch/vùng miền
Phân tích tỷ trọng khách từ các thị trường khác nhau, giúp đánh giá độ đa dạng và phụ thuộc thị trường. Công thức: Tỷ trọng thị trường X = (Khách từ thị trường X / Tổng khách) × 100%.

6. Chi tiêu bình quân và tổng chi tiêu

• Chi tiêu bình quân per capita = Tổng chi tiêu du lịch / Số lượng khách
• Chi tiêu bình quân per day = Tổng chi tiêu / Tổng số đêm lưu trú
• Tổng chi tiêu du lịch = Σ (Chi tiêu cho accommodation + F&B + Shopping + Entertainment + Transportation + Other services)

7. Tỷ lệ lặp lại (Repeat Visitation Rate)
Repeat Rate = (Số khách quay lại / Tổng số khách) × 100%. Chỉ tiêu này đo lường customer satisfaction và destination loyalty. Việt Nam hiện có repeat rate khoảng 15% với khách quốc tế.

8. Mức độ hài lòng và Net Promoter Score (NPS)

• Satisfaction Score = Σ (Điểm đánh giá × Số lượng response) / Tổng number of responses
• NPS = % Promoters – % Detractors
• Các phương pháp thu thập dữ liệu khảo sát hiện đại cho phép thu thập thông tin này một cách hiệu quả

3.2 Nguồn dữ liệu và phương pháp thu thập thống kê

Điều tra tại cửa khẩu (Border Survey)
Phương pháp này thu thập thông tin trực tiếp từ khách khi họ nhập cảnh hoặc xuất cảnh. Ưu điểm là độ chính xác cao và có thể thu thập thông tin chi tiết về mục đích, thời gian dự kiến lưu trú, và kế hoạch chi tiêu. Tuy nhiên, phương pháp này tốn kém và có thể gây inconvenience cho khách.

Khảo sát tại điểm đến (Destination Survey)
Thực hiện tại các hotel, resort, điểm tham quan, và địa điểm công cộng. Phương pháp này cho phép thu thập thông tin sâu về trải nghiệm, satisfaction, và expenditure pattern thực tế. Thiết kế bảng khảo sát hiệu quả là yếu tố then chốt quyết định chất lượng dữ liệu.

Dữ liệu từ cơ sở lưu trú (Accommodation Statistics)
Hotels, resorts và các cơ sở lưu trú khác cung cấp dữ liệu về occupancy rate, average daily rate (ADR), và revenue per available room (RevPAR). Dữ liệu này đáng tin cậy nhưng chỉ phản ánh partial picture của market.

Big Data và Digital Analytics
Ứng dụng công nghệ hiện đại để phân tích dữ liệu từ booking websites, social media, mobile data, và credit card transactions. Phương pháp này cho phép real-time monitoring và predictive analysis, nhưng đòi hỏi expertise cao trong data science.

Phương pháp Sampling
Với population lớn như khách du lịch, sampling là necessary. Các kỹ thuật phổ biến bao gồm:

• Simple random sampling: Mỗi individual có xác suất bằng nhau được chọn
• Stratified sampling: Chia population thành strata theo đặc điểm (nationality, purpose) rồi sample từ mỗi stratum
• Cluster sampling: Chọn ngẫu nhiên các cluster (ví dụ: hotels) rồi survey tất cả guests trong cluster đó

Kỹ thuật Data Validation
Đảm bảo quality và reliability của data thông qua:

• Xác minh chéo với nhiều nguồn dữ liệu
  Kiểm tra tính nhất quán logic (ví dụ: tổng chi tiêu phải > 0)
  Phát hiện và xử lý ngoại lệ
  Thiếu kỹ thuật xử lý dữ liệu

Quy trình thu thập dữ liệu của Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam tuân thủ các nguyên tắc khoa học nghiêm ngặt, kết hợp cả phương pháp truyền thống và công nghệ hiện đại để đảm bảo tính chính xác và representative của số liệu.

4. Tiêu chuẩn quốc tế và thực tiễn Việt Nam

4.1 Khung phương pháp thống kê UNWTO (IRTS 2008 và cập nhật 2024)

Khuyến nghị quốc tế về Thống kê Du lịch (IRTS) 2008 là khuôn khổ chuẩn mực được UNWHO phát triển nhằm hài hòa hóa số liệu thống kê du lịch toàn cầu. Khung này không chỉ đưa ra các định nghĩa được tiêu chuẩn hóa mà còn thiết lập phương pháp thiết lập tổng thể có thể phục vụ công việc đo lường và phân tích theo lịch.

IRTS 2008 tập trung vào ba khái niệm cốt lõi: du khách, chuyến đi du lịch và chi tiêu du lịch. Khung này cũng giới thiệu Tài khoản vệ tinh du lịch (TSA) – một hệ thống tài khoản bảo vệ đo lường đóng góp của du lịch vào nền kinh tế quốc gia. TSA cho phép so sánh hoạt động kinh tế của du lịch với các lĩnh vực khác một cách có hệ thống.

Cập nhật quan trọng năm 2024 bao gồm các chỉ số kinh tế kỹ thuật số tích hợp, số liệu du lịch bền vững và sự thích ứng với các loại hình du lịch mới như du lịch vũ trụ và du lịch ảo. UN WTO cũng bổ sung các hướng dẫn về đo lường tác động môi trường và xã hội của du lịch, phản ánh mối quan tâm ngày càng tăng về tính bền vững.

Khung mới cũng giải quyết những thách thức từ số hóa, bao gồm tác động của nền kinh tế chia sẻ (Airbnb, chia sẻ chuyến đi), du mục kỹ thuật số và sự xuất hiện của trải nghiệm du lịch thực tế ảo. Các phương pháp hay nhất từ ​​các điểm đến du lịch hàng đầu như Singapore, New Zealand và Tây Ban Nha đã được đưa vào khuôn khổ cập nhật.

Việc triển khai khuôn khổ IRTS đòi hỏi sự phối hợp đáng kể giữa các cơ quan du lịch, cơ quan thống kê, dịch vụ hải quan và khu vực tư nhân. Các nước ASEAN như Thái Lan, Malaysia và Philippines đã áp dụng thành công khuôn khổ này, tạo nền tảng cho việc so sánh số liệu thống kê du lịch khu vực.

4.2 Thực tiễn thống kê khách du lịch tại Việt Nam 2024-2025

Hệ thống thống kê du lịch Việt Nam hiện tại được điều phối bởi Tổng địa phương Du lịch với sự cộng tác của Tổng địa phương Thống kê và các Sở Du lịch địa phương. Hệ thống này đã có những cải tiến đáng kể trong những năm gần đây, đặc biệt về phương pháp luận và áp dụng công nghệ.

Điểm mạnh của hiện tại hệ thống:
Việt Nam đã thiết lập mạng lưới thu thập dữ liệu toàn diện từ cửa khẩu đến cơ sở lưu trú. Việc số hóa nhiều quy trình đã cải thiện độ chính xác và kịp thời của dữ liệu. Báo cáo hàng tháng về lượng khách quốc tế và báo cáo hàng quý về du lịch nội địa đều được công bố thường xuyên và minh bạch.

Các chế độ và thách thức:
Tuy nhiên, hệ thống vẫn còn những khoảng trống trong việc nắm bắt chỗ ở không chính thức (homestay, Airbnb), đo lường tác động của nền kinh tế chia sẻ và các chỉ số môi trường/xã hội hội nhập. Xử lý dữ liệu và phân tích thống kê vẫn đòi hỏi những nỗ lực thủ công đáng kể, ảnh hưởng đến khả năng giám sát thời gian thực.

Lộ trình cải thiện 2025-2027:
Việt Nam đang phát triển Hệ thống thống kê du lịch kỹ thuật số với các phân tích được hỗ trợ bởi AI, bảng điều khiển thời gian thực cho các nhà hoạch định chính sách và tăng cường hội nhập với các tiêu chuẩn quốc tế. Quan hệ đối tác với các công ty công nghệ và tổ chức học thuật như MOSL sẽ đẩy nhanh quá trình hiện đại hóa phương pháp và công cụ.

Tiến trình cải thiện dự kiến: 2025 sẽ tập trung vào các hệ thống thu thập dữ liệu nâng cao, 2026 sẽ thực hiện thí điểm TSA và 2027 sẽ tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn UN WTO cập nhật.

5. Ứng dụng thống kê khách du lịch trong thực tiễn

Con số thống kê du lịch không chỉ nằm trong những báo cáo khô khan mà chính là nền tảng cho mọi quyết định quan trọng trong chuyên ngành. Từ một tỉnh quyết định đầu tư vào cơ sở hạ tầng cho đến khi một khu nghỉ dưỡng thiết kế gói dịch vụ mới, tất cả đều dựa trên những hiểu biết sâu sắc từ dữ liệu du lịch.

Hoạch định chính sách (Lập kế hoạch chính sách)
Nghiên cứu trường hợp tiêu biểu là Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030. Dựa trên phân tích sâu về mô hình đến, sự thay đổi theo mùa và xu hướng thị trường nguồn, Chính phủ đã xác định các thị trường ưu tiên (Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia) và các lĩnh vực đầu tư (cơ sở hạ tầng ở miền Trung, sản phẩm du lịch biển). Dữ liệu cũng cho thấy tiềm năng của du lịch MICE, dẫn đến các chính sách có mục tiêu thu hút hội nghị, triển lãm.

Phát triển sản phẩm du lịch (Phát triển sản phẩm)
Phân tích nhân khẩu học và cách chi tiêu của du khách giúp điểm đến thiết kế sản phẩm phù hợp. Ví dụ, dữ liệu cho khách hàng Hàn Quốc có ALOS ngắn nhưng chi tiêu cao cho việc mua sắm, dẫn đến sự phát triển của các tour mua sắm và khu miễn thuế chuyên biệt thân thiện với người Hàn Quốc tại các sân bay.

Chiến lược tiếp thị và xúc tiến
Phân tích phân khúc từ số liệu thống kê du lịch cho phép các chiến dịch tiếp thị có mục tiêu. Dữ liệu về các quốc gia nguồn, sở thích theo mùa và hành vi đặt phòng giúp Tổng cục Du lịch Việt Nam phân bổ ngân sách tiếp thị hiệu quả. Chiến dịch “Việt Nam – Vẻ đẹp bất tận” được tùy chỉnh cho các thị trường khác nhau dựa trên thông tin thống kê về sở thích của từng quốc tịch.

Quản lý Năng lực và Cơ sở hạ tầng
Các mô hình dự báo du lịch dựa trên dữ liệu lịch sử giúp dự đoán nhu cầu trong tương lai và lập kế hoạch cơ sở hạ tầng phù hợp. Đà Nẵng đã sử dụng phân tích luồng khách để tối ưu hóa mốc thời gian mở rộng sân bay và giấy phép phát triển khách sạn, tránh cả tình trạng thiếu hụt và dư thừa nguồn cung.

Quản lý khủng hoảng
Trong thời gian COVID-19, số liệu thống kê du lịch theo thời gian thực đã giúp đưa ra các phản ứng chính sách nhanh nhẹn. Việc theo dõi số lượng khách đến hàng ngày, thay đổi thị trường nguồn và tuân thủ an toàn sức khỏe đã giúp các cơ quan chức năng điều chỉnh các yêu cầu kiểm dịch và giai đoạn mở cửa trở lại. Chiến lược phục hồi du lịch thành công của Việt Nam đã được quốc tế ca ngợi nhờ cách tiếp cận dựa trên dữ liệu này.

Nền tảng phân tích của MOSL đã hỗ trợ nhiều tổ chức trong việc chuyển đổi dữ liệu du lịch thô thành thông tin chi tiết hữu ích. Từ các cơ quan chính phủ cần phân tích dữ liệu chuyên sâu cho các công ty tư nhân thiết kế chiến lược kinh doanh, MOSL cung cấp các công cụ và kiến ​​thức chuyên môn để đưa ra quyết định hiệu quả dựa trên dữ liệu.

5.1 Xu hướng và dự báo với dữ liệu mới nhất 2025

Quốc tế đến Việt Nam 2025
Dựa trên dữ liệu và mô hình dự báo quý 1 năm 2025, Việt Nam dự kiến ​​đón 16-18 triệu lượt khách quốc tế trong năm 2025, đánh dấu mức tăng trưởng 25-40% so với năm 2024. Động lực tăng trưởng chính bao gồm mở rộng chính sách miễn thị thực, bổ sung đường bay thẳng tới các thị trường nguồn chính và động lực phục hồi từ nhu cầu bị dồn nén.

Phục hồi nội dung lịch
Du lịch nội địa cho thấy khả năng phục hồi mạnh mẽ hơn với ước tính 95-100 triệu chuyến đi vào năm 2025. Sự mở rộng của tầng lớp trung lưu và nhu cầu du lịch nội địa ngày càng tăng, cùng với các biện pháp kích thích của chính phủ, đã thúc đẩy sự tăng trưởng mạnh mẽ này. Các xu hướng mới nổi bao gồm du lịch trải nghiệm và sở thích du lịch bền vững của du khách Việt Nam.

Tác động của các chính sách mới
Chính sách mở rộng thị thực điện tử và miễn thị thực đã tạo ra tác động ngay lập tức. Dữ liệu về lượng khách đến hàng tháng cho thấy mức tăng 35% từ các quốc gia đủ điều kiện trong quá trình triển khai quý đầu tiên. Chương trình thị thực du mục kỹ thuật số thí điểm dự kiến ​​thu hút hơn 50.000 du khách lưu trú dài hạn hàng năm.

Sự phát triển của các mô hình theo mùa
Các mùa cao điểm truyền thống đang thay đổi do nhận thức về biến đổi khí hậu và xu hướng linh hoạt trong công việc. Q2 và Q4 theo truyền thống, các mùa cao điểm vẫn chiếm ưu thế, nhưng Q1 cho thấy mức tăng trưởng chưa từng có trong năm 2025, một phần là do du lịch Tết Nguyên đán sớm và kỳ nghỉ đông kéo dài.

Đột phá của các thị trường mới nổi
Các thị trường Ấn Độ, Trung Đông và Châu Phi cho thấy tiềm năng tăng trưởng theo cấp số nhân. Riêng Ấn Độ dự kiến ​​đóng góp 15% vào tổng lượng khách đến, nhờ kết nối được cải thiện và các chương trình du lịch văn hóa. Phân tích thống kê cho thấy mối tương quan giữa khả năng tiếp cận các chuyến bay thẳng và tỷ lệ thâm nhập thị trường.

Các mô hình dự báo hiện tại cho thấy Việt Nam có thể đạt được mức trước đại dịch vào Q3 năm 2025 và vượt qua chúng vào cuối năm, nằm trong số những câu chuyện thành công về phục hồi hàng đầu của Đông Nam Á.

6. Nguồn dữ liệu và báo cáo thống kê uy tín

6.1 5+ nguồn dữ liệu thống kê hàng đầu Việt Nam

1. Tổng cục Du lịch Việt Nam
Cơ quan quản lý chính thức thống kê du lịch tại Việt Nam, cung cấp dữ liệu du lịch quốc tế hàng tháng, báo cáo du lịch nội địa hàng quý và thống kê du lịch toàn diện hàng năm. Website chính thức cập nhật dữ liệu theo thời gian thực với độ tin cậy cao. Điểm nổi bật là độ phủ sóng toàn diện từ cấp quốc gia đến cấp tỉnh, phương pháp luận chuẩn hóa và tiến độ xuất bản kịp thời.

2. Tổng cục Thống kê (GSO) Việt Nam
Cung cấp bối cảnh kinh tế rộng hơn cho thống kê du lịch thông qua Tài khoản quốc gia, khảo sát thu nhập hộ gia đình và cơ sở dữ liệu thành lập doanh nghiệp. Dữ liệu GSO đặc biệt có giá trị cho việc tính toán Tài khoản vệ tinh Du lịch và phân tích tác động kinh tế. Chu kỳ xuất bản hàng năm với các ghi chú chi tiết về phương pháp luận.

3. Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch
Viện nghiên cứu tập trung vào các báo cáo phân tích, nghiên cứu thị trường và phân tích chính sách. Chuyên về khảo sát mức độ hài lòng của khách truy cập, nghiên cứu phân khúc thị trường và phân tích xu hướng trong tương lai với tính nghiêm ngặt về mặt học thuật. Tần suất xuất bản hàng quý với phân tích chuyên sâu theo ngành.

4. Các Sở Du Lịch Thành Phố
Sở du lịch cấp tỉnh cung cấp dữ liệu địa phương chi tiết, số liệu thống kê về điểm đến cụ thể và thông tin chi tiết về cơ sở. Đặc biệt có giá trị để hiểu được các biến thể theo vùng, hiệu suất sản phẩm du lịch địa phương và tác động của du lịch cộng đồng. Chất lượng dữ liệu thay đổi theo tỉnh nhưng cải thiện nhanh chóng.

5. Nền tảng phân tích MOSL
Giải pháp hiện đại để phân tích dữ liệu du lịch với khả năng phân tích nâng cao, bảng điều khiển thời gian thực và các công cụ mô hình hóa dự đoán. Nền tảng MOSL tích hợp nhiều nguồn dữ liệu và cung cấp phân tích có thể truy cập được cho cả các cơ quan chính phủ và khu vực tư nhân. Tính năng độc đáo là các công cụ thống kê thân thiện với người dùng, yêu cầu chuyên môn kỹ thuật tối thiểu.

6.2 3+ nguồn dữ liệu thống kê quốc tế quan trọng

Thống kê du lịch UNWTO
Dữ liệu du lịch toàn cầu toàn diện với các định nghĩa chuẩn hóa trên khắp các quốc gia, cho phép so sánh quốc tế có ý nghĩa. Các ấn phẩm hàng năm bao gồm “Điểm nổi bật về du lịch”, “Du lịch hướng tới năm 2030” và các báo cáo chuyên ngành về phục hồi du lịch sau COVID. Truy cập thông qua đăng ký cao cấp với các ghi chú phương pháp chi tiết và chuỗi dữ liệu lịch sử.

Nghiên cứu của Hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới (WTTC)
Tập trung vào đo lường tác động kinh tế với phân tích đóng góp GDP chi tiết, thống kê việc làm và dữ liệu đầu tư. Báo cáo tác động kinh tế của WTTC cung cấp phân tích cụ thể theo quốc gia với các bản cập nhật hàng quý. Đặc biệt có giá trị để hiểu ý nghĩa kinh tế vĩ mô của du lịch và đánh giá chuẩn mực hiệu suất so với các quốc gia ngang hàng.

Thống kê du lịch OECD
Dữ liệu chất lượng cao từ các quốc gia phát triển với trọng tâm là phân tích chính sách và chia sẻ các thông lệ tốt nhất. Ấn phẩm Xu hướng và chính sách du lịch của OECD cung cấp hồ sơ quốc gia toàn diện, diễn biến chính sách và phụ lục thống kê. Quyền truy cập yêu cầu tư cách thành viên nhưng cung cấp chiều sâu phân tích vô song.

Các tổ chức khu vực như Hiệp hội du lịch ASEAN và Hiệp hội du lịch Châu Á Thái Bình Dương (PATA) cũng cung cấp các quan điểm khu vực có giá trị và thông tin thị trường chuyên biệt, đặc biệt có liên quan để hiểu động lực cạnh tranh trong bối cảnh du lịch Đông Nam Á.

7. Thách thức và khuyến nghị phát triển thống kê du lịch Việt Nam

Thách thức về Phương pháp luận và Chuẩn hóa
Việt Nam vẫn đang đối mặt với những thách thức trong việc hài hòa các định nghĩa với các tiêu chuẩn quốc tế. Các hiện tượng kinh tế chia sẻ như Airbnb, chia sẻ nhà và dịch vụ ngang hàng tạo ra những khó khăn trong việc đo lường. Các phương pháp khảo sát truyền thống gặp khó khăn trong việc nắm bắt các lĩnh vực lưu trú phi chính thức này, dẫn đến khả năng đánh giá thấp khối lượng du lịch thực tế.

Tính nhất quán và Chất lượng của dữ liệu
Sự không nhất quán của dữ liệu giữa các nguồn khác nhau vẫn là vấn đề. Các tiêu chuẩn báo cáo của tỉnh thay đổi đáng kể, tạo ra những thách thức cho việc tổng hợp ở cấp quốc gia. Một số tỉnh thiếu năng lực kỹ thuật cho các phương pháp thu thập dữ liệu phức tạp, dẫn đến sự khác biệt về chất lượng dữ liệu. Xử lý dữ liệu thủ công gây ra lỗi và sự chậm trễ trong chu kỳ báo cáo.

Khoảng cách công nghệ và các vấn đề về tích hợp
Nhiều cơ sở du lịch, đặc biệt là các cơ sở nhỏ hơn, thiếu hệ thống kỹ thuật số để báo cáo dữ liệu tự động. Các hệ thống cũ ở cấp chính phủ gặp khó khăn với các yêu cầu xử lý dữ liệu theo thời gian thực. Việc tích hợp giữa dữ liệu hải quan, số liệu thống kê về chỗ ở và khảo sát du lịch vẫn còn rời rạc, ngăn cản việc đo lường du lịch toàn diện.

Nhu cầu xây dựng năng lực
Chuyên môn hạn chế trong các phương pháp thống kê tiên tiến, đặc biệt là mô hình kinh tế lượng và phân tích dự đoán. Các chương trình đào tạo nhân viên cần được mở rộng để kết hợp các kỹ thuật khoa học dữ liệu hiện đại. Trình độ phần mềm thống kê của các chuyên gia du lịch vẫn còn hạn chế, cản trở khả năng phân tích tinh vi.

Lộ trình giải pháp 2025-2030
Sáng kiến ​​số hóa toàn diện bao gồm hệ thống báo cáo điện tử bắt buộc cho các cơ sở lưu trú, triển khai khuôn khổ Tài khoản vệ tinh du lịch theo hướng dẫn của UNWTO, thành lập Trung tâm dữ liệu du lịch quốc gia với khả năng giám sát thời gian thực và các chương trình hợp tác với các tổ chức học thuật như MOSL để xây dựng năng lực và hỗ trợ phân tích nâng cao.

Đầu tư vào các chương trình đào tạo, chuẩn hóa các giao thức thu thập dữ liệu trên tất cả các tỉnh và phát triển quan hệ đối tác công tư để chia sẻ dữ liệu sẽ tạo nền tảng cho hệ thống thống kê du lịch đẳng cấp thế giới, đưa Việt Nam vào nhóm các nước dẫn đầu khu vực.

7.1 Chuyển đổi số và công nghệ mới trong thống kê du lịch

Cuộc cách mạng phân tích dữ liệu lớn
Thống kê du lịch hiện đại đang trải qua quá trình chuyển đổi cơ bản thông qua các ứng dụng dữ liệu lớn. Phân tích dữ liệu điện thoại di động cung cấp thông tin về luồng khách truy cập theo thời gian thực, dữ liệu giao dịch thẻ tín dụng tiết lộ các mô hình chi tiêu với chi tiết chưa từng có và phân tích phương tiện truyền thông xã hội cung cấp thông tin chi tiết về cảm nhận và chất lượng trải nghiệm của khách truy cập. Các quốc gia như Singapore và New Zealand đã triển khai thành công các công nghệ này.

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và máy học
Thuật toán AI cho phép mô hình hóa dự đoán để dự báo nhu cầu du lịch với độ chính xác vượt trội so với các phương pháp kinh tế lượng truyền thống. Xử lý ngôn ngữ tự nhiên phân tích hàng triệu đánh giá trực tuyến để tự động trích xuất thông tin chi tiết về sự hài lòng. Công nghệ thị giác máy tính xử lý hình ảnh vệ tinh để theo dõi sự phát triển của cơ sở hạ tầng du lịch và tác động đến môi trường.

Hệ thống giám sát thời gian thực
Cảm biến IoT tại các điểm tham quan du lịch cung cấp dữ liệu lưu lượng truy cập chính xác của khách truy cập, công nghệ thành phố thông minh cho phép lập bản đồ hành trình toàn diện của khách truy cập và phân tích ứng dụng di động cung cấp thông tin chi tiết về hành vi. Các hệ thống này cho phép các tổ chức quản lý điểm đến tối ưu hóa hoạt động một cách năng động và cải thiện trải nghiệm của khách truy cập một cách chủ động.

Blockchain cho Xác minh dữ liệu
Các ứng dụng mới nổi của công nghệ blockchain đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu và cho phép chia sẻ dữ liệu an toàn giữa nhiều cơ quan. Hợp đồng thông minh tự động hóa các thỏa thuận thu thập dữ liệu giữa khu vực tư nhân và chính phủ, giảm sự chậm trễ của thủ tục hành chính và cải thiện chất lượng dữ liệu thông qua xác thực tự động.

Đổi mới nền tảng MOSL
Nền tảng phân tích tiên tiến của MOSL đại diện cho thế hệ tiếp theo của các công cụ thống kê du lịch, kết hợp tính nghiêm ngặt của thống kê truyền thống với khả năng khoa học dữ liệu hiện đại. Nền tảng này cho phép trực quan hóa và phân tích dữ liệu có thể truy cập được đối với người dùng không chuyên, đồng thời cung cấp các tính năng nâng cao cho các yêu cầu nghiên cứu phức tạp.

Mốc thời gian triển khai cho thấy đến năm 2027, hệ thống thống kê du lịch của Việt Nam sẽ kết hợp phần lớn các công nghệ này, đưa đất nước trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu toàn cầu về phân tích dữ liệu du lịch và quản lý du lịch dựa trên bằng chứng.

📋 Câu hỏi thường gặp

Q: Khách du lịch và du khách có khác nhau không?
A: Theo chuẩn quốc tế, “du khách” (visitor) là khái niệm rộng hơn bao gồm cả khách lưu trú qua đêm và khách trong ngày. “Khách du lịch” (tourist) thường chỉ những người lưu trú ít nhất một đêm tại điểm đến.

Q: Tại sao số liệu thống kê du lịch quan trọng cho doanh nghiệp?
A: Thống kê du lịch giúp doanh nghiệp hiểu rõ thị trường, dự báo xu hướng, thiết kế sản phẩm phù hợp và đưa ra quyết định đầu tư chính xác. Đây là cơ sở để xây dựng chiến lược marketing hiệu quả và quản lý rủi ro kinh doanh.

Q: Làm sao để thu thập dữ liệu thống kê du lịch chính xác?
A: Cần kết hợp nhiều phương pháp như điều tra tại cửa khẩu, khảo sát tại điểm đến, thu thập từ cơ sở lưu trú và sử dụng công nghệ big data. Quan trọng là phải có sampling methodology khoa học và quy trình validation dữ liệu nghiêm ngặt.

Q: Việt Nam đã áp dụng chuẩn UNWTO chưa?
A: Việt Nam đang trong quá trình cải thiện hệ thống thống kê để phù hợp hơn với chuẩn UNWTO. Một số tiêu chí đã được áp dụng nhưng vẫn cần hoàn thiện về Tourism Satellite Account và các chỉ số sustainability.

Q: Xu hướng du lịch 2025 có gì đáng chú ý?
A: Các xu hướng nổi bật bao gồm digital nomads, sustainable tourism, experience-focused travel, solo travel và ảnh hưởng mạnh mẽ của social media đến quyết định du lịch.

Q: MOSL hỗ trợ phân tích dữ liệu du lịch như thế nào?
A: MOSL cung cấp platform analytics hiện đại với tools thân thiện người dùng, hỗ trợ từ thiết kế methodology, thu thập dữ liệu đến phân tích và visualization kết quả một cách khoa học và thực tiễn.

Q: Làm thế nào để đánh giá chất lượng của số liệu thống kê du lịch?
A: Cần kiểm tra tính nhất quán về methodology, độ representative của sample, tần suất cập nhật, transparency trong quy trình thu thập và validation từ multiple sources.

Q: COVID-19 đã tác động như thế nào đến thống kê du lịch?
A: Đại dịch đã làm thay đổi hoàn toàn patterns du lịch, tạo ra nhu cầu về real-time monitoring, health safety metrics và flexible forecasting models để adapt với volatility cao của thị trường.

📚 Tài liệu tham khảo

• UNWTO (2024) – International Recommendations for Tourism Statistics 2008 với updated guidelines
• WTTC (2024) – Economic Impact Reports và Tourism Recovery Insights
• Tổng cục Du lịch Việt Nam (2024) – Báo cáo thống kê du lịch Việt Nam năm 2024
• GSO Vietnam (2024) – Statistical Yearbook của Vietnam với tourism data
• OECD (2024) – Tourism Trends and Policies 2024 với regional analysis
• Pacific Asia Travel Association (2024) – Asia Pacific Visitor Forecasts Report

🔍 Chủ đề mở rộng

• Tourism Satellite Account Development – Phương pháp xây dựng tài khoản vệ tinh du lịch theo chuẩn UN
• Sustainable Tourism Indicators – Các chỉ số đo lường tác động môi trường và xã hội của du lịch
• Digital Tourism Analytics – Ứng dụng big data và AI trong phân tích du lịch hiện đại
• Tourism Crisis Management – Strategies và methodologies cho quản lý khủng hoảng trong du lịch
• Regional Tourism Integration – Phân tích comparative tourism statistics trong ASEAN context

📖 Thuật ngữ quan trọng

• Visitor Arrivals – Lượng khách đến: số lượng du khách đến một điểm đến trong khoảng thời gian nhất định
• Average Length of Stay (ALOS) – Thời gian lưu trú trung bình của khách du lịch
• Tourism Satellite Account (TSA) – Tài khoản vệ tinh du lịch đo lường contribution của du lịch vào GDP
• Overnight Visitor – Du khách lưu trú qua đêm tại điểm đến
• Same-day Visitor – Du khách trong ngày không lưu trú qua đêm
• VFR Tourism – Visiting Friends and Relatives tourism
• MICE Tourism – Meetings, Incentives, Conferences, Exhibitions tourism
• Yield Management – Quản lý doanh thu tối ưu dựa trên demand forecasting
• Carrying Capacity – Sức chứa tối đa của một điểm đến du lịch
• Leakage – Tỷ lệ doanh thu du lịch không được giữ lại tại điểm đến

Kết luận

Hiểu biết sâu sắc về khái niệm khách du lịch và methodologies thống kê không chỉ là kiến thức lý thuyết mà chính là foundation cho every successful tourism initiative. Trong bối cảnh ngành du lịch Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ năm 2025, việc làm chủ những insights này trở thành competitive advantage quan trọng cho mọi stakeholder.

MOSL tự hào đồng hành cùng cộng đồng nghiên cứu và chuyên gia du lịch trong việc transform raw data thành actionable insights. Với expertise sâu rộng trong statistical analysis và modern analytics tools, chúng tôi cam kết hỗ trợ bạn navigate through complexity của tourism data và unlock potential ẩn giấu trong từng con số.

Industry leaders hiểu rằng future của du lịch thuộc về những organization có khả năng leverage data effectively. Đây không phỉ là thời điểm để bắt đầu – đây là lúc để bạn take control hoàn toàn về tourism analytics capability của mình.

📞 Ib ngay cho MOSL để nhận thông tin tư vấn bằng cách liên hệ Hotline/Zalo: 0707339698

Hoặc khám phá các dịch vụ chuyên biệt tại:

• Dịch vụ SPSS chuyên nghiệp
• Phân tích dữ liệu Stata
• Thu thập dữ liệu khảo sát
• Hỗ trợ luận văn thạc sỹ

Đừng để dữ liệu du lịch lấn át bạn – hãy để MOSL biến chúng thành lợi thế cạnh tranh của bạn. Kết nối với chúng tôi ngay hôm nay tại Facebook MOSL Group để bắt đầu hành trình hướng tới sự xuất sắc về du lịch dựa trên dữ liệu.